Құрманғазы Сағырбайұлы (1823-1879) – қазақ халқының маңдайына біткен, ұлттық музыка өнерінің шыңына көтерілген, аса көрнекті композитор, домбырашы, күйші әрі күй атасы. Ол 1823 жылы Бөкей Ордасында, қазіргі Батыс Қазақстан облысының аумағында орналасқан Жиделі мекенінде дүниеге келген. Құрманғазы – Байұлы бөлімінен шыққан, Қызылқұрт руының өкілі. Оның музыкалық дамуына үлкен әсер еткен ұстазы – танымал күйші Ұзақ болды. Құрманғазының күйлері қазақ музыкасының ғана емес, бүкіл түркі әлемінің мәдени мұрасы болып табылады. Оның туындылары романтикалық сезімге толы, эпикалық баяндауға құрылған және әдеби мазмұнға ие болғандықтан, тыңдаушысын бей-жай қалдырмайды.
Ұлы күйші 1879 жылы Астрахан облысының Алтын Жар ауылында дүниеден өтіп, сол жерде жерленген. Құрманғазының қаламынан туған «Кішкентай», «Ақбай», «Ақсақ киік», «Түрмеден қашқан», «Адай», «Аман бол, шешем, аман бол», «Қайран шешем», «Ертең кетем», «Балбырауын» және басқа да көптеген күйлері қазақ халқының алтын мұрасына айналды.
2000 жылдың 4 шілдесінде Атырау қаласының төрінде ұлы композитор Құрманғазы Сағырбайұлына арналған зәулім ескерткіш салтанатты түрде ашылды. Құрманғазы алаңы қаланың орталығында, Махамбет пен Азаттық көшелерінің қиылысында, «Сауда орталығы» ғимаратының дәл қарсысында орналасқан. Алаңның ені 50 метр, ұзындығы 200 метрді құрайды, жалпы ауданы 10 мың шаршы метрге жетеді. Жоба бойынша, алаңның қақ ортасында Құрманғазының алып мүсіні орнатылған. Тұғырдың биіктігі 4 метр, ескерткіштің биіктігі де 4 метр.
Ескерткіштің айбынын арттырып, әсемдігін көрсете түсу үшін екі жағынан қазақ халқының тарихы мен салт-дәстүрін бейнелейтін сәнді паннолар орнатылған. Бұл ескерткіш ұлы композитордың рухына тағзым етіп, оның шығармашылығын жас ұрпаққа таныстыруда маңызды рөл атқарады.
Ескерткіштің сәулетшісі – Қазбек Жарылғапов, ал мүсіншісі – Едіге Рахмадиев. Ескерткіш қоладан құйылып, асқақтата орнатылған. Бұл ескерткіш Құрманғазының ғасырлар бойы өшпес мұра болып қалатындығының дәлелі.
